ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

Πορτρέτο: The Benny-zel show
Η ρυθμική αγωγή του προφορικού του λόγου είναι κοσμιοτάτη. Δεν κομπιάζει. Αντιπαθεί τα κάθε είδους χάσματα. Ουδέποτε συνελήφθη αμήχανος. Αγνοεί τι θα πει «απορία ψάλτου». Κι αν του ερχόταν να βήξει κατά την εξύφανση της όποιας επιχειρηματολογίας, σίγουρα θα κατάφερνε να θυσιάσει τελικά τον ρηξικέλευθο βήχα, στον βωμό της ολοκλήρωσης του ιερού του συλλογισμού. Ο Βαγγέλης Βενιζέλος μιλάει σαν να εκτυπώνει... Τόσο το «πώς» όσο και το «πότε» ακριβώς παρήχθησαν και ιεραρχήθηκαν στον εγκέφαλό του οι προαπαιτούμενες σκέψεις, είναι δύσκολο να εξακριβωθούν.

Για τον ακροατή πάντως υπάρχει μια και μόνη επιλογή. Να συγκεντρωθεί και να ακολουθήσει, με πλήρη λεξικολογική εξάρτυση, τους συνειρμούς του ομιλητή. Αυτούς τους τόσο δαιδαλώδεις συνειρμούς που παραμένουν όμως, για λόγους επικοινωνιακής ασφαλείας, αυστηρά προσκολλημένοι στις ράγες της λογικής. Τα σολαρίσματα του επίδοξου νέου αρχηγού του ΠΑΣΟΚ θυμίζουν αγωνιώδη τρενάκια τρόμου στα λούνα παρκ. Σου ανακατεύουν τα μαλλιά, σε ζαλίζουν, γνωρίζεις προκαταβολικά ότι δεν πρόκειται να σε ταξιδέψουν σε νέους προορισμούς, αλλά θα πλήρωνες – άμα λάχει – για να υποστείς την ταλαιπωρία τους. Ειδικά αν είσαι λάτρης του πολιτικού παραμυθιού και των μικρών καθημερινών περιπετειών εξουσίας.

Όπως όλα τα ταλέντα, έτσι και η ρητορική του σχεδόν παντογνώστη Καθηγητού του Συνταγματικού Δικαίου Βαγγέλη Βενιζέλου μπορεί να εξυψώσει εκείνους που γίνονται κοινωνοί της, αλλά μπορεί να τους εξ-υπνώσει κιόλας. Ενίοτε λειτουργεί παρελκυστικά. Αντί να στήνει ο πολίτης αυτί για να αφουγκραστεί την ουσία των λόγων, το στήνει για να ιχνηλατήσει τα ίδια τα γλωσσικά σχήματα, όπως ο χαζός που – όταν του δείχνουν το φεγγάρι – κοιτάζει το δάχτυλο. Κι από τον κίνδυνο αυτό δεν διαφεύγει τιμής ένεκεν ούτε ο ίδιος ο ρήτορας. Λογοκοπεί απ’ το παράθυρο, αναπτύσσει τεχνικές, φορτώνει σοφίσματα, επιλέγει τις λέξεις με ακρίβεια χιλιοστού, βαυκαλίζεται κι αυτοθαυμάζεται ξεχνώντας την αφετηρία και τον προορισμό του. Πολλώ δε μάλλον όταν επιθυμεί και επί της ουσίας να τα ξεχάσει…



Φάσεις κι αντιφάσεις

Δύσκολο να βρεθεί πολιτικός με το γκελ, την εμπειρία και το βεληνεκές του Βαγγέλη Βενιζέλου ο οποίος να παραμένει ταυτόχρονα γενικά αποδεκτός και διόλου αμφιλεγόμενος. Το γαρ πολύ του χαρίσματος γεννά κάποιες φορές – είτε στον ίδιο τον χαρισματικό είτε στους άλλους – παραφροσύνη. Γι’ αυτό και οι εκατέρωθεν παρορμητισμοί πνίγουν τη σωφροσύνη…Το ξυράφι μυαλό μπορεί να αποδώσει ως γνωστόν και το μεγαλύτερο κακό και το μεγαλύτερο καλό. Ειδικά όταν συνεπικουρεί και το σαγηνευτικό φλάουτο της ρητορικής δεινότητας, τα όποια αποτελέσματα υπερπολλαπλασιάζονται.

Πέραν της θεωρίας πάντως, υπάρχουν και οι δράσεις. Ο υποψήφιος αρχηγός του ΠΑΣΟΚ έχει πίσω του αλλεπάλληλες μαθητείες και θητείες σε πολλά και διαφορετικά πόστα. (Διατέλεσε υφυπουργός Προεδρίας της Κυβέρνησης και κυβερνητικός εκπρόσωπος, υπουργός Τύπου και ΜΜΕ, υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών, υπουργός Δικαιοσύνης, υπουργός Πολιτισμού και υπουργός Ανάπτυξης). Έχει επίσης να επιδείξει πλούσιο νομοθετικό έργο. Με εισήγησή του ψηφίστηκε ο βασικός νόμος για τα μέσα ενημέρωσης, ο νόμος για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ο νέος νόμος για την προστασία των αρχαιοτήτων και συνολικά της πολιτιστικής κληρονομιάς κ.λπ. Καλά ή κακά όλα αυτά, ο χρόνος θα το δείξει. Σίγουρα πάντως δεν ήταν από τους υπουργούς που έλαμψαν διά της αδρανείας τους. Κι ίσως γι’ αυτό διαθέτει και λαϊκό έρεισμα. Απ’ την άλλη πλευρά, δεν λείπουν κι εκείνοι που αποδίδουν την απήχησή του στην τάση του να επιδίδεται σε έναν ιδιότυπο ακαδημαϊκό λαϊκισμό. Οι πολέμιοί του – εσωκομματικοί κι εξωκομματικοί – τον χαρακτηρίζουν βερμπαλιστή, αερολόγο, καιροσκόπο και αλαζόνα. Του καταλογίζουν μάλιστα ύποπτες διασυνδέσεις και ανταλλάξιμη υποστήριξη από κύκλους συμφερόντων. Για να καταδείξουν την περιπτωσιολογική αντιμετώπιση των πραγμάτων, στην οποία λένε πως αθλείται τακτικά, περιγράφουν τη στάση του έναντι του νομοσχεδίου του βασικού μετόχου. Ενώ υπήρξε ο νους που το συνέλαβε, όταν αργότερα η Νέα Δημοκρατία επιχείρησε να δρομολογήσει την ψήφισή του, εμφανιζόταν λάβρος εναντίον της και επιστράτευε δυναμικά επιχειρήματα προκειμένου να καταρρίψει το ίδιο το πόνημά του. Η μαγκιά του βέβαια ήταν ότι, υπό το πρίσμα της εύστοχης κριτικής, κανείς δεν θυμήθηκε την πατρότητα του νομοσχεδίου.

Επαμφοτερίζουσα στάση του καταλογίζουν επίσης και στην περίπτωση του σχεδίου Ανάν. Ενώ είχε ταχθεί στο πλευρό του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ και υπέρ του σχεδίου, φέρεται, με την ιδιότητα του Συνταγματολόγου, να έχει δηλώσει, υπό άλλες συνθήκες, στον ΑNT1 – εν έτει 2004 – τα εξής: Πρόκειται για ένα «Τέρας», που «μπορεί να το ξετινάξει κανείς σε δύο λεπτά από πλευράς Δικαίου».

Με τούτα και με τ’ άλλα, ο Βαγγέλης Βενιζέλος έχει πολλούς φίλους, έχει και πολλούς εχθρούς. Δεν είναι και λίγα τα στελέχη που ανέκαθεν έλεγαν (όσο κι αν ηχεί παράξενο στην παρούσα φάση): «Για μας δεν είναι κακό που κάποιοι δεν θεωρούν τον Γιωργάκη κατάλληλο για πρωθυπουργό. Είναι χειρότερο που κάποιοι θεωρούν τον Βενιζέλο καταλληλότερο…».

Η υποψηφιότητά του, όπως και να ’χει, είναι ισχυρότατη, αλλά δεν μπορούμε να προτρέχουμε. Ο ιδιότυπος τρόπος με τον οποίο γίνεται η εκλογή ίσως τον δυσκολέψει κάπως… Όχι πολύ. Όσο πατάει ο Βενιζέλος



Οι διαφωνίες σε σημαντικά θέματα ήταν γνωστές από καιρό

Ο Βαγγέλης Βενιζέλος γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1957 στη Σαλονίκη και μια απλή αφαίρεση τον κάνει σήμερα στρογγυλό πενηντάρη. Υπήρξε ανέκαθεν πρωτοκλασάτος κι απαστράπτων στους κόλπους του ΠΑΣΟΚ, αλλά μετά τις εκλογές της 16ης Σεπτέμβρη του 2007 – όπως τουλάχιστον πιστεύει ο ίδιος και οι συν αυτώ – ήρθε στ’ αλήθεια η ώρα του να λάμψει. Πριν καλά καλά ο πάλαι ποτέ πολλά υποσχόμενος απερχόμενος αρχηγός του Κινήματος αρχίσει να επιδεικνύει τις όποιες ικανότητές του στη διαχείριση ήττας, ο υπ’ αριθμόν ένα δελφίνος του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης έριξε την πρώτη χούφτα χώμα επί της πολιτικής του σορού και του ευχήθηκε «καλό κατευόδιο». Με ένα ευσύνοπτο τηλεοπτικό μήνυμα που έμοιαζε να έχει σταθμιστεί από χρόνια, οριοθέτησε τη συγκυρία και πήδηξε μέσα για να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία. Τα μηνύματα έφταναν από καιρό στο γραφείο του «Μπένι». Ένα κομμάτι της βάσης, όπως κι ένα κομμάτι του επιχειρηματικού κόσμου, τον ήθελε πολύ. Γιατί λοιπόν να μην το προσπαθήσει να κάτσει στο πόδι του Γιώργου; Το αντίθετο βέβαια θα ήταν πιο συμμετρικό, αλλά είναι αργά για τέτοιες πολυτελείς αξιώσεις.

Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους δυο άντρες δεν αποτελεί σημερινή εκδήλωση. Πολλές φορές ήρθαν σε μικρές και μεγάλες ρήξεις. Χαρακτηριστικά της διχογνωμίας τους υπήρξαν τα παρακάτω γεγονότα:

* Ο πρώην υπουργός δεν επικρότησε την άποψη του Γιώργου Παπανδρέου περί αναθεώρησης του άρθρου 16 και λέγεται ότι, στην ουσία, η άποψη Βενιζέλου ήταν που επικράτησε και ώθησε τον πρόεδρο και το κόμμα σε αποχώρηση από τις διαδικασίες. Ως πανεπιστημιακός καθηγητής μίλησε για αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και υποστήριξε τις απόψεις του μετά παρρησίας και αυτοπροβολής (έκανε διαλέξεις, έδωσε συνεντεύξεις, έγραψε άρθρα, εξέδωσε μάλιστα και ολόκληρο σχετικό βιβλίο με τίτλο: «Ατζέντα 16. Κείμενα παρέμβασης για το Πανεπιστήμιο του 21ου αιώνα»).

* Από την εποχή των πρυτανικών εκλογών έχει μείνει καταγεγραμμένη η σιβυλλική ατάκα Βενιζέλου προς τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ: «Γιώργο, νομίζω ότι είναι αναγκαία μια διευκρίνιση. Πρύτανης στην Ελλάδα δεν είναι ο President (πρόεδρος). Είναι ο Rector».

* Ο Βαγγέλης καβγάδισε με τον Γιώργο Παπανδρέου λόγω της συνολικής αναποτελεσματικότητας του κόμματος στην αναμέτρηση του 2006 (δημοτικές - νομαρχιακές εκλογές).Τότε ήταν που ο Γιώργος Παπανδρέου του είπε: Φτάνει πια η υποκρισία η δικιά σου κι άλλων τριών τεσσάρων, ξέρω πολλά. Και ο Βαγγέλης Βενιζέλος του αντέτεινε ότι δεν επιτρέπει να του απευθύνονται μ’ αυτό το «ιταμό» ύφος.

* Δεν ευθυγραμμίστηκε με τις απόψεις του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ αναφορικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος. Ιδιαίτερα κριτικά είχε σταθεί έναντι του άρθρου που προέβλεπε απευθείας εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τους πολίτες. Αυτό που είχε κάνει ακόμα οξύτερες τις τοποθετήσεις του (είχε χαρακτηρίσει την πολιτική του κόμματος επί του θέματος «προσωπικές απόψεις») ήταν το γεγονός πως ο Γιώργος Παπανδρέου δεν τον όρισε επικεφαλής των πρωτοβουλιών του ΠΑΣΟΚ για την αναθεώρηση παρά την πανθομολογούμενη επιστημονική επάρκειά του και τη σημαντική προϋπηρεσία του.

* Διαφοροποιήσεις και σκεπτικισμό είχε εκφράσει ο Μπένι επίσης, στο εργασιακό και στα ασφαλιστικά. Στη φάση μεγάλης έντασης, κατά την οποία ο Γιώργος Φλωρίδης έκανε λόγο για σουηδικό μοντέλο, ο σημερινός υποψήφιος πρόεδρος θεώρησε σωστό να παρέμβει και να διαφοροποιηθεί. Αντιτάχθηκε μάλιστα και στην άποψη του Αλέκου Παπαδόπουλου περί των ορίων ηλικίας. Το συγκρουσιακό τρίγωνο που προέκυψε τότε τσαλάκωσε για μια ακόμα φορά την όποια εικόνα αρμονίας στο πολύπαθο ΠΑΣΟΚ.

* Και βέβαια, η σπερματική κόντρα ανάμεσα στους δυο άντρες πήρε πρώτη φορά σάρκα και οστά με την αντιδραστική στάση του Βαγγέλη Βενιζέλου έναντι της διαδικασίας παράδοσης (Σημίτης) - παραλαβής (Γιωργάκης) του «δαχτυλιδιού», εν όψει των εκλογών του 2004. Τότε, ο πρώην υπουργός είχε κάνει λόγο για «διαδοχή κληρονομικώ δικαιώματι…».

Πέραν όλων των παραπάνω, μπηχτές μεταξύ των δύο «χειρότερων φίλων» αλληλοεκτοξεύτηκαν πολλές. Ο Γιώργος Παπανδρέο, π.χ., είχε καλέσει στην αρχή της αντιπολιτευτικής θητείας, τους διαφωνούντες να κατέβουν από το τρένο. Κι όλοι ήξεραν ποιον φωτογράφιζε ως επί το πλείστον. Κατά καιρούς άλλωστε ο εν λόγω εσωκομματικός αντίπαλος «ακούμπησε» με αξιώσεις και τη διαγραφή. Όχι τυχαία. Είχε βάλει πολλές οξείες στην ανορθόγραφη τελευταία παράγραφο του ΠΑΣΟΚ. Μεταξύ άλλων, είχε πει το παροιμιώδες: « Ο Γιώργος θα έχει τις ευκαιρίες του. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα του χρειαστούν πολλές» ή «Αν δεν υπήρχα, ο Γιώργος θα έπρεπε να με επινοήσει» ή ακόμα «Είμαι ένα think tank μόνος μου»…

(Ποντίκι, 20.9.2007)